Occupied: Noorwegen als slagveld van grootmachten

Tussen alle Scandinavische misdaadseries was daar in 2015 opeens de Noorse dramaserie Occupied die het over een geheel andere - geopolitieke - boeg gooide. In de niet al te verre toekomst kiest Noorwegen overtuigend voor groen en wendt zich af van de oliewinning, de traditionele bron van rijkdom van het land. Het haalt zich hiermee de woede van de van olie afhankelijke Europese Unie op de hals met als gevolg een 'vriendelijke' bezetting door Rusland op Europees verzoek. In het recent verschenen tweede seizoen van de serie is de bezetting nog altijd gaande en lijkt Noorwegen daadwerkelijk slagveld te worden van een vernietigende confrontatie. 

Ondanks de aanslagen gepleegd door Anders Brevik in Oslo en Utøya in 2011 is Noorwegen nog altijd een welvarend en relatief saai land dat zich - mede door de rijkdom door oliewinning - zich grotendeels lijkt te onttrekken aan de spanningen in de rest van Europa en de wereld. Als enig Scandinavisch land dat niet lid is van de Europese Unie - maar wel van onder andere de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) - combineert het land de voordelen van verbondenheid met Europa met een nadrukkelijk eigen onafhankelijke positie. Een onafhankelijke positie die volstrekt geaccepteerd is en weinig ruis lijkt op te leveren zowel binnen als buiten Noorwegen. Tegelijkertijd verschilt Noorwegen maar weinig van die andere Scandinavische landen wanneer het gaat om hoogwaardige dramaseries die zowel binnen als buiten Scandinavië gretig aftrek vinden. Al moet daar wel bij aangetekend te worden dat Zweden en met name Denemarken daar stukken succesvoller in zijn. Met Occupied gooit Noorwegen het over een andere boeg. Geproduceerd voor de grootste commerciële televisiezender TV2 en naar een idee van de Noorse schrijver Jo Nesbø is Occupied met een budget van meer dan tien miljoen euro de duurste televieserie in de geschiedenis van Noorwegen.  Het budget is aan de serie af te zien en bovenal nodig om de wereld van Occupied in volle glorie te laten zien. Occupied speelt in een nabije toekomst waarin de wereldorde door een energiecrisis compleet veranderd is. De Verenigde Staten zijn energie-onafhankelijk geworden en hebben zich geïsoleerd en Europa aan haar lot overgelaten. Noorwegen heeft te maken gehad met de verwoestende gevolgen van een klimaatgedreven orkaan en kiest vol overtuiging voor het groene beleid van Jesper Berg die als premier belooft Noorwegen van het olie en gas te halen. Dit tot grote woede van de Europese Unie die hiermee de benodigde olietoevoer vanuit het Noorden ziet opdrogen. Het leidt tot ingrijpen door Rusland, op nadrukkelijk verzoek van de Europese Unie om de olietoevoer veilig te stellen. Dit explosieve en fascinerende begin is het startschot voor het een eerste seizoen van tien afleveringen waarin Jesper Berg zijn land moet leiden tijdens een toenemende onderdrukking door Rusland die het land dreigt te verscheuren.

Toenemende Russische invloed
Hoewel het oorspronkelijke idee bepaald niet dichtbij de werkelijkheid staat en met name de uitwerking ervan in de eerste aflevering - een niet bijster geloofwaardige kidnap van premier Jesper Berg - kritische kanttekeningen uitlokt, weet de serie met verve het uitgangspunt om te vormen tot een spannend seizoen van tien afleveringen. Een seizoen die bepaald niet stand alone is en op intrigerende wijze de spanningen binnen de Noorse gemeenschap bloot legt. De serie schakelt daarbij op prettige en aansprekende wijze tussen de geopolitieke machinaties rondom dieper weifelende premier Jesper Berg en de heerlijk machiavellistische Russische ambassadeur Irina Sidorova en het gezin van Bente Norum dat de veranderingen in de Noorse samenleving aan den lijve ondervindt. Tegelijkertijd is daar Hans Martin Djupvik die als bodyguard van Berg op het juiste moment aanwezig is en een aanslag op Sidorova weet te voorkomen. Hij wordt haar vertrouwde Noor en stijgt daardoor in de Noorse hiërarchie om uiteindelijk te eindigen als hoofd van de Noorse veiligheidsdienst. Een dienst die tot die tijd wordt geleid door de flegmatieke Wenche Arnesen die uiteindelijk het symbool wordt van de ontluikende Fritt Norge-beweging. Aan het einde van het eerste seizoen was de bevrijding van Noorwegen verder weg dan ooit, maar een militaire confrontatie onvermijdelijk.

De machinaties van Jesper Berg
Het aardige aan Occupied is dat elke aflevering - op de dubbele slotaflevering na - een maand uit de bezetting vertegenwoordigt. Dat komt de geloofwaardigheid van de opeenvolgende gebeurtenissen ten goede en geeft het verhaal de ruimte om zich te ontwikkelen. In het tweede seizoen neemt de Noorse opstand gewelddadige vormen aan en dreigt tegelijkertijd een scheuring tussen de alliantie van Rusland en de Europese Unie. Jesper Berg is inmiddels gevlucht naar Zweden en wil het verzet - ware hij een eigentijdse Koningin Wilhelmina - vanuit Stockholm leiden. Dat is buiten zijn inventieve bond- en bedgenoot Anita Rygg gerekend die terugkeert naar Oslo en het premierschap in haar schoot geworpen krijgt. Ook hier geldt weer dat de machinaties niet altijd geloofwaardig zijn, maar dat dit bepaald niet afbreuk doet aan de algehele kwaliteit van de serie die zonder meer verslavend uitpakt. Het aardige is ook dat de nabije toekomst een mooie mix is van bekende Noorse gebouwen zoals het het Koninklijk Paleis en het Nationaal Parlement (de Storting) in Oslo die dezelfde functie behouden en het benutten van andere kenmerkende gebouwen om een andere sfeer te creëren. Zo wordt - hoe ironisch - het hoofdkantoor van het Noorse Statoil in stelling gebracht als het regeringsgebouw en is het kenmerkende stadhuis van Oslo - althans in het tweede seizoen - het hoofdkwartier van de Russen. Het zal niet verbazen - al was het maar vanwege de Scandinavische neiging van series drie seizoenen af te leveren - dat aan het einde van dit nieuwe seizoen de rust in Noorwegen niet wedergekeerd is. En hoewel slecht nieuws voor het fictieve Noorwegen is het goed nieuws voor liefhebbers van hoogwaardig drama met een geopolitieke twist.

Het eerste seizoen van 'Occupied'  - oorspronkelijke titel 'Okkupert' - verscheen in 2015 en is niet veel later in Nederland via Lumière op DVD verschenen en is inmiddels ook op Netflix te zien. Het tweede seizoen verscheen vorig jaar in Noorwegen en is recent eveneens op DVD verschenen alsmede online te zien via Lumière maar (nog) niet beschikbaar via Netflix.