Geen woorden, maar muzikaliteit. Lahav Shani nieuwe chef van het Rotterdams Philharmonisch Orkest


Inauguratieconcert Lahav Shani

Orthel: Scherzo Nr. 2 voor orkest
Beethoven: Pianoconcert Nr. 3
Sjostakovitsj: Symfonie Nr. 5

Daniel Barenboim (piano)
Lahav Shani, Rotterdams Philharmonisch Orkest
De Doelen, Rotterdam

Na Valery Gergiev en Yannick Nézet-Seguin zet het Rotterdams Philharmonisch Orkest met Lahav Shani de traditie voort om jong talent te benoemen tot chef-dirigent. Met een heerlijk inaugureel programma met werken van Orthel, Beethoven en Sjostakovitsj overtuigt de nieuwe muzikaal leider. Dat hij daarbij ook nog eens Daniel Barenboim laat soleren is de spreekwoordelijke kers op de slagroom. 

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest vierde eerder dit jaar onder vertrekkend chef-dirigent Yannick Nézet-Seguin het eeuwfeest en verwelkomt tegelijkertijd de twaalfde muzikaal leider Lahav Shani. Sinds de komst van Valery Gergiev in 1995 heeft het Rotterdams Philharmonisch Orkest een traditie opgebouwd met het benoemen van jong aanstormend talent. Net als Gergiev in 1995 was Yannick Nézet-Seguin bij zijn aanstelling in 2008 een dertiger. Met Lahav Shani (1989) bevestigt het orkest dit nog eens en gaat zelfs een stapje verder. Bij zijn debuut bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest (RPhO) in 2016 wist Shani blijkbaar zo te overrompelen dat de keuze voor de opvolger van de populaire Yannick snel was gemaakt. Ondergetekende onderging de chemie tussen Shani en het RPhO al door het optreden tijdens de Robeco SummerNights 2016 met het Vioolconcert van Beethoven en de Vierde Symfonie van Brahms. Ruim twee jaar later staat Shani in een bomvolle De Doelen voor zijn Inauguratieconcert. En voor dit bijzondere moment had hij ook nog een verrassing in petto: niemand minder dan Daniel Barenboim als solist.

Symboliek
Nog voor zijn dertigste staat Lahav Shani voor één van de beste orkesten van Nederland. Een orkest dat inmiddels ook aan de weg timmert in het buitenland en in een recente tournee - nog onder leiding van Yannick die inmiddels met posten bij de Philadelphia Orchestra en de Metropolitan Opera definitief is doorgebroken - op een enthousiast onthaal mocht rekenen. Tijd om in de schaduwen zijn talent verder te ontwikkelen is er niet bij want het RPhO is een orkest dat de schijnwerpers op zich weet. Niet in de laatste plaats nu eeuwige "rivaal" het Koninklijk Concertgebouworkest een moeilijke en dirigentloze periode doormaakt. Het inauguratieconcert is daarom niet aan de aandacht van de recensenten van de kwaliteitskranten ontsnapt en leidt met name tot een (instant-)oordeel over het nieuwe tijdperk waar het RPhO onder Shani voor staat. De oordelen lopen uiteen van "Er is maar één conclusie mogelijk: Shani heeft het" (NRC Handelsblad) tot een wat zure en badinerende ("die jongen moet nog 30 worden, geef hem een kans") recensie in De Volkskrant. NRC heeft het - wat mij betreft - aan het juiste eind. Niet alleen vanwege de muzikale kwaliteit van het concert, maar ook vanwege de symboliek en nog iets speciaals. Wat betreft de symboliek: het (volle) programma gaf een aardig inkijkje in de belevingswereld van Shani. Met het zelden gespeelde orkestrale werk Scherzo Nr. 2 toonde Shani zijn eerbied voor zijn nieuwe muzikale thuisland en een van diens minder bekende componisten: Léon Orthel (1905-1985). Een scherzo dat allesbehalve schertsend is en een klankkleur heeft typerend voor Nederlandse componisten en tegelijkertijd een werk dat om een goed bezet orkest vraagt en daarmee een goede showcase is voor een inaugureel concert.

Barenboim
Die symboliek werd verder doorgezet met het werk dat het concert afsloot: de Vijfde Symfonie van Sjostakovitsj. Een massief en indrukwekkend werk dat tegelijkertijd 'het creatieve antwoord van een Sovjetkunstenaar op terechte kritiek' is en daarmee een schizofrene symfonie. De kritiek van het Sovjetregime naar aanleiding van de opera Lady Macbeth uit Minsk zorgde dat Sjostakovitsj zijn Vierde Symfonie introk en zijn Vijfde Symfonie poogde Stalin-proof te maken. Gezien de laaiend enthousiaste reacties bij de première is hij daarin geslaagd, maar heeft de symfonie tegelijkertijd de tand des tijds doorstaan, juist omdat het werk in de kern wel degelijk subjectief is. Het heerlijke Mahleriaanse allegretto is daar bewijs van. Door dit werk te programmeren zorgde Shani niet alleen voor een spectaculair slot, maar bracht hij ook een ode aan de Russische traditie die het RPhO met zowel Gergiev als Yannick heeft opgebouwd. En dat beetje Mahler past daar ook buitengewoon goed bij. Maar de grootste symboliek én het speciale lag besloten in het werk voor de pauze: het Derde Pianoconcert van Beethoven. Een prachtig concert waar niet alleen het orkest zich kan laten horen, maar ook Shani zijn eigen achtergrond als pianist kan tentoonspreiden in zijn begeleiding als dirigent. Symbolisch voor zijn overstap van pianist naar dirigent. Als solist had Shani zijn mentor en muzikale grootheid Daniel Barenboim bereid gevonden om Beethoven's pianoconcert te brengen. Dat Shani dit voor elkaar krijgt voor zijn inaugurele concert en dat hij het aandurft om het podium te delen met Barenboim zegt tegelijkertijd iets over zijn zelfvertrouwen en bescheidenheid. De uitstekende en meeslepende uitvoering toonden aan dat hij een goede keuze had gemaakt. Een veelbelovend begin van een nieuw muzikaal tijdperk voor het Rotterdams Philahormisch Orkest.


Klik hier voor de eerdere recensie van het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder Lahav Shani tijdens de Robeco SummerNights 2016. 

Ter gelegenheid van de start van Lahav Shani als chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest vond op 29 september 2018 het Inauguratieconcert plaats. Op 30 september vond de matinee-editie van het concert plaats. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 30 september.  

Reacties