Internationaal Theater Amsterdam
Mary Said What She Said
Isabelle Hupper, Mary, Queen of Scots
Robert Wilson (regie), Ludovico Einaudi (muziek)
Stadsschouwburg, Amsterdam
Met een weergaloze monoloog als Mary, Queen of Scots overrompelt de Franse steractrice Isabelle Huppert - notabene in het Frans! - het publiek van de Stadsschouwburg Amsterdam. De strakke regie van Robert Wilson in combinatie met de pulserende en opzwepende muziek van Ludovico Einaudi zetten de tour de force van Isabelle Huppert kracht bij en zorgen voor een geweldig hoogtepunt van het net gestarte culturele seizoen.
Voor de liefhebber van de Franse cinema is Isabelle Huppert (1953) één van de grote actrices die Frankrijk heeft voortgebracht. Madame Bovary, 8 Femmes en La Pianiste zijn enkele films waar Huppert in schittert. Haar internationale faam (en zeker in Nederland) nam een vlucht in 2016 met de titelrol in Elle van Paul Verhoeven. In Elle speelt Huppert de snoeiharde CEO van een bedrijf dat videogames ontwikkelt die in haar huis wordt aangerand. Een film die de terugkeer van Verhoeven aan de internationale top betekende en Huppert een karrenvracht aan onderscheidingen en nominaties opleverde. Huppert staat bekend als een workaholic met een bizar volle agenda. De liefhebber van de Franse serie Dix Pour Cent (te zien via Netflix) over een Frans agentschap zag haar al even als zichzelf voorbijkomen waarbij ze bemiddeld werd voor een rol als Mary, Queen of Scots. De werkelijkheid volgt daarbij de fictie: met Mary Said What She Said kruipt Huppert opnieuw in de rol van de legendarische Schotse koningin die in opdracht van haar tegenstrever koningin Elizabeth onthoofd wordt. Een waar koninginnendrama dat de basis vormt voor tal van boeken, opera's, series, films en toneelstukken. Het inspireerde regisseur Robert Wilson (1941) om het laatste uur van haar leven om te vormen tot een monoloog waar we dichterbij de persoon achter de koningin komen. Aan Isabelle Huppert de uitdaging om koningin Mary tot leven te brengen.
Niet de eerste keus
Een recent interview van De Volkskrant met Robert Wilson - waarin hij bepaald niet sympathiek overkomt - maakte de Amerikaanse theatermaker en beeldend kunstenaar duidelijk dat Huppert niet zijn eerste keuze was voor de vertolking van Mary. In zijn ogen had dit Jeanne Moreau moeten zijn, maar "Jeanne werd ouder, kampte met een slechte gezondheid en toen ging ze dood". Vervolgens kwam Wilson terecht bij Isabelle Huppert met wie hij Mary Said What She Said vorm gaf. Een bijzondere samenwerking waarbij de strakke, minimalistische en 'opgeruimde' enscenering de focus volledig richt op de vertolking door Huppert. De stijl van Wilson is in Nederland verre van onbekend. De Nationale Opera hernam vlak voor de zomerstop Wilson's productie van Madama Butterfly. Door een 'stramme' en gestileerde choreografie geïnspireerd door Japan voerde Wilson het minimalisme tot in de kleinste bewegingen bij deze productie door. Dezelfde gestileerde choreografie was gisteren terug te zien in Mary Said What She Said. Staand op een verder leeg maar prachtig uitgelicht en vormgegeven podium is Huppert - gestoken in een prachtig en traditionele jurk die koningin Mary zelf zou kunnen herkennen - in schaduwen gehuld. Gaandeweg haar monoloog komt Huppert - letterlijk - dichterbij en ondersteunt ze haar monoloog door gestileerde bewegingen die langzamerhand overgaan in steeds meer beweging totdat ze over het toneel heen danst.
Een tour de force
Centraal in Mary Said What She Said staat het laatste uur van koningin Mary voordat zij onthoofd wordt. Het tragische verhaal van Mary is genoegzaam bekend waarbij de strijd met Elizabeth in haar nadeel wordt beslecht. Mary I Stuart (1542-1587) was de dochter van James V van Schotland en Mary van Guise en woonde het grootste deel van haar leven in Frankrijk. Via een huwelijk werd ze onderdeel van de Franse koninklijke familie. Als koningin van Schotland was ze een directe concurrent van haar nicht Elizabeth, de dochter van Hendrik VIII en erfgenaam van de Tudor-dynastie. Ze zou de strijd niet overleven, maar uiteindelijk toch overwinnen: haar nageslacht zou de kinderloze Elizabeth opvolgen en daarmee de Schotse én Engelse kroon dragen. Aan Isabelle Huppert de schone taak om in haar monoloog het wezen van Mary over het voetlicht te brengen. Een vrouw aan het einde van haar leven die overspoeld wordt door het verleden. De verschillende gemoedstoestanden - van volstrekte rust tot paniek en uitzinnige woede - worden door Huppert geloofwaardig en intrigerend gebracht. Het is knap dat zij het publiek bijna anderhalf uur geboeid weet te houden, eigenlijk alleen door haar présence en fenomenale acteervermogen. De voorstelling is in het Frans en hoewel de Stadsschouwburg voorziet in ondertiteling door diverse schermen rondom het toneel, is het soms nog lastig schakelen. Hoewel de tekst zeker aanleiding geeft om nauwgezet te volgen, wordt je uiteindelijk meegenomen door Huppert. Ondersteund door de muziek die speciaal door Ludovico Einaudi voor de gelegenheid is gecomponeerd en die vaker wel dat niet passend is (op wat onnodige bombast na) ontstaat een bijna hypnotiserende vertolking. Mary Said What She Said is een waarlijke tour de force van Isabelle Huppert en ongetwijfeld één van de hoogtepunten van dit culturele seizoen.
Lees hier de recensie van Madama Butterfly van De Nationale Opera onder regie van Robert Wilson.
'Mary Said What She Said' is een co-productie van Théâtre de la Ville en Internationaal Theater Amsterdam met Isabelle Huppert onder regie van Robert Wilson. Van 19 t/m 22 september 2019 trad Isabelle Huppert op in de Stadsschouwburg Amsterdam. Deze bespreking is op basis van de matineevoorstelling op zaterdag 21 september 2019.
Reacties
Een reactie posten