De man achter de muis. 'The Ride of a Lifetime' van Bob Iger

Met The Ride of a Lifetime schrijft Bob Iger - letterlijk - het laatste hoofdstuk van zijn carrière bij The Walt Disney Company. Een ongekend succesverhaal waarbij Iger het bedrijf van Mickey Mouse tot een entertainmentbedrijf uitbouwde dat geen gelijke kent. Een lezenswaardig boek dat (gelukkig) meer is dan een managementboek, maar het verhaal van een leider die een hoge mate van kwetsbaarheid toont. Helaas is een nieuw hoofdstuk nodig: hoe Bob Iger The Walt Disney Company door de Corona-crisis sleept. 

Managementboeken van succesvolle CEO's uit het bedrijfsleven doen het altijd goed. Wellicht omdat succesverhalen aansprekend zijn, maar ook om dat het mogelijk lessen biedt om zelf succesvoller te zijn. Want wie wil er nu niet - zeker in de Verenigde Staten en het land van The American Dream - topman (of topvrouw) van een Fortune 500-bedrijf zijn. Zelf loop ik met een redelijke boog om managementboeken heen. Zonder gehinderd te zijn door enige (representatieve) kennis om mijn opvattingen te kunnen onderbouwen, vind ik het vaak gewauwel en zelfverheerlijking. Een ieder heeft zijn of haar eigen talenten, het simpelweg kopiëren van de lessen van een ander zal daar weinig aan toevoegen. Wel kan het je natuurlijk aan het denken zetten. De ondertitel van The Ride of a Lifetime van Bob Iger voorspelde op voorhand weinig goeds: Lessons in creative leadership from the CEO of The Walt Disney Company. Maar Bob Iger heeft met dit boek vooral zijn memoires als één van de belangrijkste topmannen in de entertainmentindustrie aan het papier toevertrouwd en daarmee is het meer dan een managementboek met open deuren. Enkele maanden nadat The Ride of a Lifetime verscheen, was daar het onverwachte bericht in februari dat Bob Iger zijn functie als CEO met onmiddellijke ingang overdroeg en voor een beperkte periode zou aanblijven als executive chairman. Daarmee trad Iger terug na vijftien jaar aan het roer te hebben gestaan van The Walt Disney Company. Een bedrijf dat bij zijn aantreden in lastig vaarwater was gekomen. Na 21 jaar leiderschap van zijn beroemde en beruchte voorganger Michael Eisner (1984-2005) was de klad erin gekomen. Onder leiding van Iger is het bedrijf omgevormd tot by far het grootste en meest invloedrijke mediaconglomeraat dat door de merken Disney, Marvel, Lucasfilm, National Geogrpahic, ESPN, Pixar en ABC naar grote hoogten is gestuwd. Zijn laatste kunststukje, het lanceren van Netflix-concurrent Disney+, is een passend slothoofdstuk van een briljante carrière. Een carrière die hij in The Ride of a Liftime op een zeer lezenswaardige en openhartige wijze uit de doeken doet. Maar vanwege de Corona-crisis ligt het zeer voor de hand dat het sprookje nog niet uit is.

De lange mars door de Mickey Mouse Club

Bob Iger (1951) heeft feitelijk zijn hele carrière gewerkt voor één bedrijf: The Walt Disney Company. Maar toen hij in 1974 begon bij de Amerikaanse televisiezender ABC was de het bedrijf opgericht door Walt Disney nog geen onderdeel van zijn wereld. Iger beschrijft zijn jeugd in korte penseelstreken, maar poetst de moeilijkheden niet weg met een vader die continu van banen wisselde en later de diagnose manisch-depressief kreeg. In die beginjaren bij ABC was de wereld een andere dan die van nu. Het kon daarom zo gebeuren dat Iger als manusje-van-alles werd geconfronteerd met een leidinggevende die - in een groter gezelschap - zijn geslachtsdeel liet zien om zijn superioriteit als hogere manager kracht bij te zetten. Of een leidinggevende die het niet zo nauw met de regels nam en de jonge Iger voor het dilemma stelde om daar in mee te gaan of het goede te doen en zijn eigen carrière in de knop te breken. Hij koos voor het laatste en het simpele feit dat hij dit verhaal kan opschrijven als onderdeel van zijn memoires als succesvolle CEO maakt dat hij de goede keuze maakte. Maar Iger beschikt over genoeg zelfkennis om te constateren dat hij geluk heeft gehad en dat het voor de meeste anderen in zijn positie slecht zou zijn afgelopen. Het zorgt er ook voor dat Iger een goede antenne heeft voor de veranderende mores in het bedrijfsleven (van de noodzaak tot diversiteit tot de schaduwwereld van #MeToo). Als snel maakte Iger carrière bij ABC waarbij hij - in al zijn rollen, hoe zwaar en senior ook - een hommage brengt aan zijn leermeesters en zich telkens kwetsbaar durft op te stellen. Iger presenteert zich nadrukkelijk als feilbaar en niet de superman-CEO waarbij zijn reis naar de top één al voorbestemming en succesvol handelen is. Want de carrière van Iger is ook zeer geholpen door het feit dat hij altijd bij hetzelfde bedrijf is gebleven, maar dat deze is overgenomen door spelers die het bedrijf ongekend deden groeien én waarbij de top iets in hem zag. De overname van ABC door Capital Cities in 1985 was zo'n moment. En toen tien jaar daarna The Walt Disney Company Capital Cities/ABC overnam, is de basis gelegd voor het hedendaagse conglomeraat én de sprong naar CEO van één van de invloedrijkste bedrijven ter wereld. Als voorzitter van ABC Group binnen Disney positioneerde Iger zich in de periode 1996-2000 als mogelijke kandidaat voor de nummer 2-positie achter Michael Eisner, de onbetwiste en succesvolle leider die 21 jaar Disney zou leiden en in die periode zelden te zien was zonder een Disney of Mickey Mouse-stropdas. Een gewoonte die Iger nooit zou overnemen ("I didn't get that specific memo" noteert Iger wat droogjes in The Ride of a Lifetime). Een lastige periode zou aanbreken daar Eisner helemaal niet zat te wachten op een mogelijke opvolger en het in het tweede deel van zijn periode als CEO bepaald niet goed ging. Disney Animation - de basis én voedingsbodem van het bedrijf - was geen schim meer van het onderdeel dat met onder andere The Lion King, The Little Mermaid, Aladdin en Beauty and The Beast hit na hit produceerde terwijl de winstgevende samenwerking met Pixar - mede door zijn slechte relatie met Steve Jobs - richting het nulpunt bewoog. En bovenal geraakte Eisner in een bittere machtsstrijd met Roy E. Disney, de neef van grondlegger Walt Disney die Eisner verweet de nalatenschap van zijn oom te grabbel te gooien. Toen Eisner zijn vertrek aankondigde werd dat de aanloop naar een pijnlijk afscheid van een ooit zeer succesvolle CEO. Iger was door zijn verbondenheid met het Eisner-tijdperk bepaald niet de voor de hand liggende keuze. Een lange periode van gesprekken en de zoektocht naar een externe kandidaat met een vernederend gesprek met een headhunter die het proces begeleidde en hem amper serieus sprak, leidde uiteindelijk in 2005 toch tot de benoeming van Iger als CEO van The Walt Disney Company.

Een ongekend succesverhaal

De vijftien jaar dat Iger de man achter de muis is geweest, is een ongekend succesverhaal. Een verhaal dat natuurlijk nooit op het conto van één man geschreven kan worden, maar zijn persoonlijkheid en leidinggevende stijl zijn ongetwijfeld een belangrijke factor in dat succes geweest. Een stijl die - althans wanneer je The Ride of a Lifetime mag geloven - geworteld is in het openstellen voor anderen en oog hebben voor je eigen tekortkomingen. Zo zocht hij meteen contact met Steve Jobs om hem te infomeren dat hij de opvolger zou worden van Michael Eisner. Deze kleine geste vormde de basis voor de vredespijp die later bezegeld zou worden met de overname van Pixar - de maker van onder andere Toy Story, Cars, Up en Finding Nemo - waardoor Disney Animation nieuw leven werd ingeblazen en Disney nieuwe content kreeg ter versterking van het gehele conglomeraat: van de televisiekanalen en filmstudios tot de themaparken. Diezelfde aanpak zou ertoe leiden dat onder leiding van Iger iconische entertainmentbedrijven als Marvel en Lucasfilm (Star Wars!) aan de Disney-stal werden toegevoegd. Acquisities die stuk voor stuk buitengewoon succesvol zijn geweest en Disney tot een ongekende dominantie hebben gebracht. Een dominantie die alleen maar behouden kan worden wanneer het bedrijf innoveert, ook al gaat dit op korte termijn ten koste van de winstgevendheid. Die innovatie heeft onder Iger ook ruimte gekregen en eindigde met zijn zwanenzang: de lancering van Disney+ als concurrent van Netflix en daarmee een meer dan stevige basis voor een glansrijke toekomst voor het bedrijf van Mickey Mouse.

Een nog te schrijven epiloog

Met de aankondiging eind februari dat Iger per direct werd opgevolgd als CEO door Bob Chapek (tot dan toe verantwoordelijk voor de divisie die onder andere de themaparken bestiert) leek een einde gekomen te zijn aan het tijdperk-Iger. Een tijdperk dat nog een beperkte afronding zou krijgen met de rol van executive chairman waardoor Iger zich op de creatieve kant van Disney kon richten. Een tijdperk met weinig drama op een dag in 2016 na toen Iger zich gereed maakte voor de opening van Disneyland Shanghai. Diezelfde dag was de ongekende aanslag in nachtclub Pulse in Orlando die tot 49 dodelijke slachtoffers zou leiden. In zo'n geval is het bij Disney vaste procedure om bij dergelijke gebeurtenissen meteen na te gaan of Disney-medewerkers slachtoffer zijn. Een procedure die past bij een bedrijf met honderdduizenden medewerkers over de gehele wereld en iets (positiefs) zegt over de bedrijfscultuur. Het werd wranger toen bleek dat de schutter het mogelijk eerst gemunt had op The House of Blues in Downtown Disney, onderdeel van Disney World in Orlando. Het drama zou die dag groter worden met de dood van een 2-jarig jongetje die bij een Disney-hotel werd gegrepen door een alligator. Terwijl deze drama's zich ontvouwden, moest Iger zich tegelijkertijd richten op de opening van het miljarden kostende eerste themapark op het vasteland van China. Bijzonder is dat Iger zich niet teveel gelegen laat aan wat hij juridisch beter wel of niet kan zeggen, in dit geval richting de ouders van het omgekomen jongetje. Dat is ook letterlijk terug te lezen in The Ride of a Lifetime waar Iger geen blad voor de mond neemt. Helaas voor Iger en Disney eindigt het tijdperk van Iger niet met het succes van Disney+ maar het drama van Corona dat enorme impact heeft op het bedrijf. Van een positie van bijna-monopolist op allerhande terreinen is het nu alle zeilen bijzetten om het bedrijf de crisis te laten overleven. Als bijna geen ander bedrijf worden vrijwel alle onderdelen enorm geraakt door de impact van de Corona-crisis. Het feit dat Iger gezorgd heeft voor een buitengewoon gezond én rijk bedrijf zorgt dat er een goede basis is om de crisis te overleven. Een crisis die wellicht wat wordt geledigd door Disney+: het enige onderdeel dat juist groeit in deze Corona-tijd. Het heeft er in ieder geval toe geleid dat de pensionering van Iger is uitgesteld en hij weer volledig en zonder salaris in charge is. Zo begint het onverwachte en meest uitdagende hoofdstuk in zijn carrière. Alle reden om over een tijdje een nieuwe versie van The Race of a Lifetime uit te brengen met een uitgebreid Corona-hoofdstuk. In de tussentijd is The Race of a Lifetime een aanrader om deze aan huis gekluisterde periode door te komen. Of je nou een liefhebber van managementboeken bent of niet. 

'The Ride of a Liftetime' van Bob Iger is in het najaar van 2019 verschenen. De Nederlandse vertaling 'De rit van mijn leven' verschijnt volgende week.