'The Middle Sea. A History of the Mediterranean' van John Julius Norwich

Eén van mijn rode draden van het lezen van boeken is dat het niet zelden voorkomt dat het lezen van het ene boek de interesse, vaak via een omweg, in het andere boek veroorzaakt. Na het lezen van City of Falling Angels van John Berendt wilde ik meer lezen over Venetië. John Julius Norwich (geb. 1929) heeft vele historische boeken geschreven waaronder een geschiedenis van de Venetiaanse Republiek. Nu had ik die niet paraat maar had ik al wel jaren ongelezen zijn 'The Middle Sea. A History of the Mediterranean' op de boekenplank staan. Na het lezen van de ruim 600 pagina's heb geen spijt van deze keuze.

'The Middle Sea' is de geslaagde poging van Norwich om een geschiedenis te schrijven van het Middellandse Zeegebied van de oude Grieken tot aan het Verdrag van Versailles in 1919. Voor Norwich zijn de beschavingen rondom de Middellandse Zee geen onbekende. Naast het al genoemde boek over Venetië schreef hij al een driedelige geschiedenis van het Byzantijnse/Oost-Romeinse rijk (330 - 1453). Deze drie delen heeft hij zelf samengevat in het boek 'A Short History of Byzantium' dat ik in 2007 las. Norwich heeft de gave om lange historische periodes begrijpelijk en bijzonder leesbaar op te schrijven zonder dat alle namen, jaartallen en gebeurtenissen gaan duizelen. In 'The Middle Sea' is het gelukkig niet anders. Enige voorkennis helpt, maar is zeker geen voorwaarde om het boek te lezen. Via een chronologie wordt de hele geschiedenis van de Middellandse Zee uit de doeken gedaan. Als je altijd al meer wilde weten over de Grieken, Romeinen, Byzantium, de Kruistochten, de krachtmeting tussen opeenvolgende Pausen en Heilige Roomse Keizers, de Venetiaanse Republiek ('La Serenissima'), de eenwording van Italië en de opkomst en ondergang van het Ottomaanse Rijk dan kun je geen beter startpunt nemen dan 'The Middle Sea'.

De kracht van Norwich ligt in zijn zeer leesbare en vermakelijk schrijfstijl waarbij het soms lijkt alsof je aristocratische grootvader bij een knapperend haardvuur vol verve vertelt over 'zijn' Middellandse Zee. Daarbij moet je wel houden van zijn typisch (Britse) stijl die (gelukkig) niet altijd even objectief is. Wanneer je gruwt van een zin als 'The infuriated mob fell on the royal palace, sacked it - sparing, thank heaven, the Palatine Chapel - and set fire to the state records and archives' dan moet je het boek zeker niet lezen. Maar ik vermoed dat het, net als voor mij, juist een aanbeveling is. Deze typering van Norwich is overigens niet vreemd wanneer je iets meer van de man weet. John Julius Cooper, 2nd Viscount Norwich CVO, zoals hij volledig heet, is de zoon van de prominente Conservatieve MP Duff Cooper die tijdens de Tweede Wereldoorlog zitting had in het Britse kabinet en nadien verheven werd in de (erfelijke) adelstand. Duff Cooper was, net als zijn zoon schrijver, waaronder een biografie van Talleyrand.

De reden dat Norwich stopt bij het einde van de Eerste Wereldoorlog is het feit dat het rekken van het boek naar de Tweede Wereldoorlog en verder het boek te lang hadden gemaakt. Daarbij is hij van mening dat bij het einde van de Eerste Wereldoorlog de historische significantie van het Middellandse Zeegebied nog evident was om snel af te glijden naar de huidige raison d'être van het gebied: plezier. Norwich, in zijn eigen woorden, stelt daarom dan ook: 'How much better to draw the curtain while it was still essentially the Mediterranean it had always been, of which every wave told a story, and every drop was noble.'