Het Toneel Speelt:
'Gijsbrecht van Amstel'
Mark Rietman (Gijsbrecht van Amstel)
Carine Crutzen (Badeloch, vrouw van Amstel)
Paul Hoes (Willebrord / Bisschop van Utrecht)
Daan Schuurmans (Arend van Amstel)
Fockeline Ouwerkerk (Klaeris van Velzen / Rafaël)
Reinout Scholten van Aschat (Diederick van Haarlem / De heer van Vooren)
Marisa van Eyle (Bode)
Tekst: Joost van den Vondel
Regie: Jaap Spijkers
Koninklijke Schouwburg, Den Haag
Het zal velen niet zijn ontgaan dat afgelopen januari een oude traditie nieuw leven is ingeblazen door het nieuwe jaar te beginnen met het opvoeren van Joost van den Vondel's 'Gijsbrecht van Amstel' in de Stadsschouwburg Amsterdam. Joost van den Vondel (1587-1679), toch een beetje Neêrlands William Shakespeare, was een dichter en toneelschrijver en is met name bekend van zijn toneelstuk 'Gijsbrecht van Aemstel' (1637). Een toneelstuk dat door Van den Vondel geschreven werd ter gelegenheid van de opening van de schouwburg van Amsterdam op 26 december 1637 en geïnspireerd is op de ondergang van Troje zoals verteld in de Aeneis van Vergilius. De Gijsbrecht gaat over de ondergang van Amsterdam waar de onberispelijke Gijsbrecht van Aemstel tekent voor de verdediging en uiteindelijk, op voorspraak van de engel Rafaël, Amsterdam verlaat in plaats van er te sterven. In de wetenschap dat de ondergang van Amsterdam tijdelijk is en de stad eeuwen later schitternd zal herrijzen. Volgens het programmaboekje trok het stuk vanaf het begin volle zalen en bleef het tot eind jaren zestig van de vorige eeuw Nederlands beroemdste toneelstuk. Het begin van de Gijsbrecht is alom bekend:
En dus ook bekend bij mij terwijl ik me niet kan herinneren dat ik actief kennis heb genomen van de Gijsbrecht in mijn (middelbare) schooltijd. Blijkbaar maakt de Gijsbrecht onderdeel uit van het collectieve Nederlandse geheugen en kent Van den Vondel een klein beetje dezelfde status als Shakespeare in het Verenigd Koninkrijk: je hoeft niets ervan te hebben gezien of gehoord om toch te kunnen citeren dan wel te herkennen.
Nu de traditie van de Gijsbrecht nieuw leven is ingeblazen, heeft de uitvoering ook Den Haag aangedaan. En gezien het kille winterweer ging dat afgelopen dinsdag niet geheel zonder slag of stoot. Ondanks dat de verwarming van de Koninklijke Schouwburg geen mankementen kende, was de kou en grootte van de zaal toch teveel gevraagd ervoor. Gevolg: bij de garderobe werd het publiek erop geattendeerd dat het koud kon zijn in de zaal en dat de jas en/of sjaal gewoon mee de zaal in mocht. Ook werden fleecedekens uitgedeeld. En zo zat ik, samen met een jarige vriending als een bejaarde met een deken over knieën bij de opvoering van de Gijsbrecht door 'Het Toneel Speelt' met Nederlandse toneeltoppers als Mark Rietman, Carine Crutzen en Paul Hoes, maar ook televisie en filmtalent die de overstap naar het toneel hebben gemaakt: Daan Schuurmans en Reinout, jawel de zoon van, Scholten van Aschat.
Niet alleen wilde ik eens de Gijsbrecht opgevoerd zien, maar de combinatie van Mark Rietman en Carine Crutzen beloofde op voorhand al veel goeds. Carine Crutzen zag ik vorig jaar, in een volstrekt andere rol, in het tragi-komische 'De Kus' met Huub Stapel (zie voor de recensie hier). De combinatie Mark Rietman en Carine Crutzen vond ik al onweerstaanbaar in de prachtige Nederlandse dramaserie 'Oud Geld' ('De Bussink Bank blijft een familiebank. Met een Bussink aan het roer!') die een van mijn favoriete TV-series is van Nederlandse bodem dan wel welke bodem ook.
Ik werd dinsdag niet teleurgesteld. Een stemmige moderne enscenering met subtiele belichting ondersteunde een prachtige uitvoering door allen op het toneel. Zelfs Daan Schuurmans, waar ik toch zeker sceptisch over was, zette een mooie rol neer. De show werd echter gestolen door het triumviraat van Rietman, Crutzen en Hoes met een eervolle vermelding voor Marisa van Eyle die, als de Bode, de 'actie' onderbrak met het prachtig, doch met Amsterdamse tongval, voordragen van reien. Reien waarvan er drie, op verzoek van 'Het Toneel Speelt', waren vervangen door nieuwe reien van Willem Jan Otten.
Het is altijd lastig om met name een toneelstuk van een recensie te voorzien, maar de teksten van Van den Vondel gebracht door deze acteurs deed me beseffen dat het Nederlands een prachtige taal is die het waard is om op een dergelijke manier gedeclameerd te horen.
Reacties
Een reactie posten